सन्ताेष प्रसाद तिवारी /
२०८२ कात्तिक २६, काठमाडौं । नेपालको तराई–मधेस भू–भाग केवल देशको खाद्य भण्डार होइन, राष्ट्रको आर्थिक मेरुदण्ड हो। तर इतिहासका अनेक राजनीतिक, सामाजिक र सांस्कृतिक कारणले यो क्षेत्र कहिलेकाहीँ उपेक्षा र असन्तोषको भावनाले ग्रसित भएको देखिन्छ। यद्यपि, अहिलेको युग परिवर्तनको युग हो राष्ट्रियता, विकास र आत्मनिर्भरताको बाटोमा सबै क्षेत्र समान रुपले अघि बढ्नुपर्छ। तराई-मधेसमा देशकाे लागि नयाँ जागरण र राष्ट्रभक्तिकाे चेतना फैलाउने केहि उपाय बुँदागत रुपमा-:
• मधेसका पार्टी र नेताहरुमा देशप्रतिको माया जगाउने उपाय
तराई–मधेसका राजनीतिक दल र नेताहरूले आफ्नो मूल लक्ष्य क्षेत्रीय अधिकारका साथ राष्ट्रिय एकता भन्ने बनाउन आवश्यक छ। यसका लागि-
राष्ट्रियता केन्द्रित राजनीतिक शिक्षा: दलका कार्यकर्ता र युवाहरूलाई नेपालकै पहिचान, इतिहास, वीरता र सांस्कृतिक विविधताबारे प्रशिक्षण दिनुपर्छ।
साझा राष्ट्रिय मञ्च: मधेसका दलहरूले हिमाल–पहाड–तराईका प्रतिनिधिहरूलाई समेटेर साझा राष्ट्रिय बहस र विकास योजना बनाउने अभ्यास बढाउनुपर्छ।
घृणा होइन, गर्वको राजनीति: ‘हामी अलग होइनौं, नेपालकै हृदय हौं’ भन्ने सन्देश प्रत्येक भाषण र कार्यक्रम मार्फत जनतालाई दिनुपर्छ।
• केन्द्रीय सरकारका योजना तराईमा विकास र आत्मनिर्भरता
तराईलाई केवल राजनीतिक संवेदनशील क्षेत्रका रूपमा होइन, आर्थिक सम्भावनाको केन्द्रका रूपमा हेर्नु जरुरी छ। त्यसका लागि-
कृषि आधुनिकिकरण केन्द्र स्थापना – प्रत्येक जिल्लामा सिँचाइ, बीउ–बिजन, प्रविधि, बजार र भण्डारण प्रणालीका लागि केन्द्रीय सहायता।
औद्योगिक करिडोर विकास – पूर्व–पश्चिम राजमार्गसँगै कृषि–उद्योग, वस्त्र उद्योग र प्रशोधन उद्योगका क्लस्टर स्थापना।
शिक्षा र सीप विकास – स्थानीय युवालाई प्रविधि, व्यवसायिक र कृषि–आधारित सीप सिकाउने प्राविधिक कलेजहरू स्थापना।
स्वास्थ्य र पूर्वाधारमा प्राथमिकता – हस्पिटल, शुद्ध खानेपानी, सडक र विद्युत् जस्ता आधारभूत सेवामा विशेष ध्यान।
स्थानीय उत्पादनको संरक्षण नीति – भारत वा अन्य देशबाट अनावश्यक आयात घटाई, घरेलु उत्पादनलाई प्राथमिकता दिने नीति। यी योजनाले तराईलाई आत्मनिर्भर बनाउनेछ, र त्यसले राष्ट्रिय अर्थतन्त्र बलियो पार्नेछ।
• राष्ट्रभक्ती, स्वाभिमान र स्वतन्त्रताको भावना जगाउने
तराईका जनतामा राष्ट्रभक्ती र स्वाभिमान जागरणका लागि-
शिक्षाबाट देशप्रेमको बीउ रोप्ने: विद्यालय स्तरदेखि नै नेपालको इतिहास, भूगोल, संस्कृति र वीरहरूको कथा पढाउनुपर्छ।
स्थानीय भाषामा राष्ट्रिय सन्देश: मैथिली, भोजपुरी, अवधी र थारु भाषामा राष्ट्रियता र स्वाभिमान सम्बन्धी गीत, नाटक र सन्देश अभियान।
युवाहरूमा सेवा भावना विकास: मधेसका लागि होइन, सम्पूर्ण नेपालका लागि सेवा भन्ने सोचका साथ स्वेच्छिक अभियान र सामुदायिक सेवा कार्यक्रम।
मिडियाको भूमिका: स्थानीय मिडियाले राष्ट्र एकताको सन्देश फैलाउन सक्ने सकारात्मक कथा, सफल किसान, उद्यमी र युवा रोल मोडलहरू प्रस्तुत गर्नुपर्छ।
निष्कर्ष: तराई–मधेस केवल भौगोलिक क्षेत्र होइन, नेपालको धड्कन हो। यहाँका दल, जनता र युवा सबैले पहिचानको सम्मान र राष्ट्रियताको एकतासँगै अघि बढे भने कुनै शक्ति पनि नेपाललाई कमजोर बनाउन सक्दैन। साँचो राष्ट्रभक्ती भनेको स्वाभिमान, समानता,एकता, आत्म- निर्भरता र आपसी सम्मान हो र यही बाटोले तराई–मधेसलाई सशक्त र गौरवशाली बनाउँछ।
